Informacje ogólne na temat mediacji
MEDIACJA
Mediacja to próba doprowadzenia do ugodowego, satysfakcjonującego obie strony rozwiązania konfliktu na drodze dobrowolnych negocjacji prowadzonych przy udziale trzeciej osoby, neutralnej wobec stron i ich konfliktu, czyli mediatora, który wspiera przebieg negocjacji, łagodzi powstające napięcia i pomaga – nie narzucając jednak żadnego rozwiązania – w wypracowaniu kompromisu.
Propozycję rozwiązania trudnej sytuacji w mediacji dają sami zainteresowani. Jeśli strony ustalają warunki ugody, to jest większa szansa, że będą ich przestrzegać, niż gdy rozwiązanie narzucone jest z zewnątrz. Tak wypracowane porozumienie daje szansę na to, że będzie ono trwałe.
Mediacje to nie tylko porozumienie, w ich wyniku następuje naprawa relacji, normalizacja kontaktów, co w przyszłości daje szanse na kontynuowanie wzajemnego współżycia, współpracy a w sprawach rodzinnych poprawę relacji między bliskimi.
W większości krajów na świecie mediacja jest uznaną i powszechną metodą rozwiązywania sporów między ludźmi. Porozumienie osiągnięte poprzez rozwiązanie konfliktu, a nie rozstrzygnięcie - zgodnie z wolą np. arbitra, czy sędziego, jest akceptowane i uznawane przez strony. Trudno nie zgodzić się i nie respektować decyzji, w której podejmowaniu brało się czynny udział, o wiele łatwiej nie uznać i odwołać się od decyzji sędziego.
Mediacja, która jest prowadzona poza sądem, daje możliwość rozmowy o problemach i konfliktach w neutralnej, a nawet przyjaznej atmosferze, sprzyjającej swobodnym wypowiedziom stron oraz rozładowaniu emocji. Mediacja bowiem, to proces ludzki, nie sądowy, który unowocześnia proces karny i budzi szacunek dla sprawiedliwości.
Mediacja jest pomocna we wszelkich problemach i sporach między ludźmi. Prowadzona jest zarówno w sprawach sądowych, jak i prywatnych – zgłoszona przez strony, które nie radzą sobie już z problemami i konfliktami. Między innymi w sporach rodzinnych, pracowniczych, rówieśniczych, sąsiedzkich, gospodarczych, szkolnych, oświatowych.
Mediacja sądowa jest prowadzona sprawach karnych i z nieletnimi sprawcami czynów karalnych. Instytucja mediacji ofiara – sprawca, jako forma sprawiedliwości naprawczej, powstała z potrzeby zadośćuczynienia pokrzywdzonemu za wyrządzoną szkodę i doznaną krzywdę. Złamanie prawa wyrównuje się poprzez naprawienie szkody, a pokrzywdzony w aktywny sposób uczestniczy w podjęciu decyzji – ważne są jego problemy i potrzeby. W trakcie mediacji zwraca się szczególną uwagę na zrozumienie przez sprawcę krzywdy jaką wyrządził osobie pokrzywdzonej oraz na wzięcie przez sprawcę odpowiedzialności za naprawienie szkody i zadośćuczynienie
W sprawiedliwości karnej punktem zainteresowania jest głównie przestępstwo i przestępca, nie ma tu wiele miejsca dla pokrzywdzonego. Łamanie prawa wyrównuje się poprzez ukaranie sprawcy. Zadośćuczynienie dla pokrzywdzonego jak i jego oczekiwania i potrzeby w ogóle nie są brane pod uwagę, nie ma na nie miejsca w procesie karnym.
UWAGA !
W sprawach cywilnych, rodzinnych i nieletnich, sąd decyzję o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego może podejmować z urzędu, natomiast w sprawach karnych, zgodnie z art. 23 a § 1 Kodeksu Postępowania Karnego : „Sąd lub referendarz sądowy, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator lub inny organ prowadzący to postępowanie, może z inicjatywy lub za zgodą oskarżonego i pokrzywdzonego skierować sprawę do instytucji lub osoby do tego uprawnionej w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego między pokrzywdzonym i oskarżonym, o czym się ich poucza, informując o celach i zasadach postępowania mediacyjnego, w tym o treści art. 178 a”, który stanowi, iż nie wolno przesłuchiwać jako świadka mediatora co do faktów, o których dowiedział się od oskarżonego lub pokrzywdzonego prowadząc postępowanie mediacyjne.
ZALETY MEDIACJI
• Mediacja to efektywna metoda rozwiązywania sporów, przed wszystkim z uwagi na oszczędność czasu i pieniędzy. Mediator to osoba pomagająca rozwiązać spór z zewnątrz, neutralnie i z zachowaniem poufności.
• Mediator wspomaga prowadzenie dyskusji i negocjacji tak, by umożliwić uczciwe i sprawiedliwe rozwiązanie sporu.
• Mediacja pozwala na uniknięcie stresu związanego z występowaniem w sądzie czy w roli powoda czy pozwanego
• W przypadku mediacji strony zachowują kontrolę - tak nad samym procesem, jak i nad treścią ugody, żadna decyzja nie zostaje podjęta bez zgody stron.
• Mediacja koncentruje się na zaspokojeniu interesów każdej ze stron i zazwyczaj prowadzi do sytuacji obopólnej wygranej.
• Mediacja pozwala wypracować stosunkowo szybkie i ostateczne kompromisowe rozwiązanie a strony w dużym stopniu stosują się do powziętych ustaleń z uwagi na to, że same uzgodniły te ustalenia.
• Mediacja może pomóc w utrzymaniu lub wznowieniu kontaktów, które będą lub powinny trwać w przyszłości, czy to w odniesieniu do sfery życia gospodarczego jak na przykład w sytuacji łączenia spółek, kontaktów pomiędzy managerami, kontaktów pomiędzy inwestorami i wykonawcami, w zakresie występujących naruszeń w dziedzinie własności intelektualnej czy w odniesieniu do życia rodzinnego i wielu innych
• Mediacja pozwala każdej ze stron zachować twarz, podjąć postanowienia obopólnie możliwe do zaakceptowania i dalej utrzymywać konieczne czy pożądane kontakty.
• W mediacji strony świadomie wypracowują formę ugody, co w konsekwencji przynosi wymierne korzyści biznesowe i społeczne obu stronom.
• Mediacja jest znacznie krótsza od tradycyjnego postępowania sądowego.
Mediacja usprawni proces sądowy
Z dniem 1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z dnia 10 września 2015 roku o zmianie niektórych ustaw w związku ze wspieraniem polubownych metod rozwiązywania sporów.
Nowa ustawa wprowadza system usprawnień proceduralnych i organizacyjnych, które z jednej strony zachęcają do prób polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu lub w toku procesu, z drugiej natomiast zapewniają odpowiednią jakość usług mediacyjnych. Celem zmian jest skrócenie i usprawnienie procesów sądowych oraz obniżenie kosztów sporów - zarówno po stronie obywateli jak i państwa. Mediacja jest nie tylko szybsza i tańsza. Jest także przyjazna dla skonfliktowanych stron, zapewnia odformalizowanie procedury, poufność oraz możliwość wypracowania rozwiązań uwzględniających przyszłe relacje. Nowelizacja zakłada upowszechnienie mediacji w sprawach cywilnych (również rodzinnych, gospodarczych i z zakresu prawa pracy). Wprowadza także nowe rozwiązania dotyczące arbitrażu.
Zmiany w zakresie mediacji
- Wprowadzenie obowiązku informowania w pozwie czy strony podjęły próbę polubownego rozwiązania sporu przed skierowaniem sprawy do sądu. W przypadku, gdy nie podjęto takiej próby, powód powinien wyjaśnić przyczyny. To uświadomi stronom, że każdy spór powinien zostać poprzedzony oceną, czy sprawa może zostać zakończona polubownie, a także ułatwi sędziemu podjęcie decyzji o skierowaniu stron do mediacji w toku postępowania sądowego.
- Wzmocnienie obowiązku informowania przez sąd o możliwości skierowania sprawy do mediacji, szczególnie na wstępnym etapie postępowania. Podkreślony zostanie obowiązek sędziego do dokonania oceny, czy sprawa może zostać rozwiązana poprzez mediację. Sędzia będzie mógł nakazać stronom wzięcie udziału w spotkaniu informacyjnym, na którym uzyskają informację na temat mediacji, albo wezwać strony na posiedzenie niejawne. Sąd będzie mógł skierować strony do mediacji na każdym etapie sprawy a także więcej niż raz w toku postępowania.
- Spotkanie informacyjne będzie wyznaczane po dokonaniu oceny czy konkretna sprawa ma szansę na ugodowe rozwiązanie. Może być prowadzone przez sędziego, referendarza sądowego, asystenta, urzędnika sądowego a także stałego mediatora, również poza budynkiem sądu. Daje szanse zachęcenia stron do mediacji poza rozprawą, na wstępnym etapie postępowania sądowego. Sposób poprowadzenia spotkania informacyjnego może być zróżnicowany i zależeć od możliwości organizacyjnych poszczególnych sądów.
- Uporządkowanie kwestii proceduralnych dotyczących mediacji. Strony uzyskają pierwszeństwo przy wyborze mediatora, natomiast mediator będzie mógł zapoznać się z aktami sprawy zaraz po przystąpieniu stron do mediacji. Dane kontaktowe stron sąd przekaże mediatorowi w jak najkrótszym czasie, a mediacja będzie mogła zostać wyznaczona na okres do 3 miesięcy.
- Jeżeli nie dojdzie do wszczęcia mediacji przedsądowej z powodów niezależnych od wierzyciela (np. druga strona nie wyrazi zgody na mediację), wierzyciel zachowa pozytywne skutki związane z przerwaniem biegu przedawnienia roszczenia, jeżeli wniesie pozew w terminie 3 miesięcy.
- Wprowadzenie wymagań dotyczących kwalifikacji stałych mediatorów w celu zagwarantowania wysokiej jakości usług. Mediatorzy posiadający odpowiednią wiedzę i umiejętności będą mogli zostać wpisani na listę stałych mediatorów prowadzoną przez prezesa sądu okręgowego.
- Zaliczenie kosztów mediacji prowadzonej na skutek skierowania przez sąd do kosztów sądowych umożliwi zwolnienie osób niezamożnych od kosztów mediacji.
- Stworzenie systemu zachęt finansowych dotyczących kosztów sądowych, np. wniosek o zatwierdzenie ugody pozasądowej zawartej przed mediatorem zostanie zwolniony od opłaty sądowej. Jeżeli do zawarcia ugody dojdzie przed rozpoczęciem rozprawy, sąd zwróci stronom całość uiszczonej opłaty sądowej.
- Przy ustalaniu wynagrodzenia adwokata oraz radcy prawnego sąd weźmie pod uwagę jego zaangażowanie w czynności podjęte w celu polubownego rozwiązania sporu również przed wniesieniem pozwu.
- Sąd uzyska możliwość obciążenia strony, która w sposób oczywiście nieuzasadniony odmówiła poddania się mediacji, częścią kosztów powstałych na skutek zdecydowanie nagannego i nielojalnego zachowania strony względem sądu lub przeciwnika procesowego.
- Umocowanie prawne funkcji koordynatora ds. mediacji w sądach okręgowych. Działania koordynatorów przyczynią się do szerszego stosowania mediacji, co odciąży sądy. Koordynatorem wyznaczony zostanie sędzia, lider mediacji w swoim środowisku.
Zmiany w zakresie arbitrażu
- Wprowadzenie jednoinstancyjności prowadzonych w sądach powszechnych spraw ze skarg o uchylenie wyroku sądu polubownego oraz o uznanie i stwierdzenie wykonalności wyroków zagranicznych sądów polubownych oraz ugód zawartych przed tymi sądami.
- Skrócenie terminu na wniesienie skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego z trzech do dwóch miesięcy.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości